Micromort kavramı 1970’lerde bir Stanford profesörü tarafından geliştirilmiş ölüm riski hesaplama birimidir ve bir işi bir milyon kez yapsanız kaç defasında ölme ihtimaliniz olduğunu gösterir. Micromort birimi hem akut riskler için hem de kronik riskler için hesaplanabilir. Şimdi bir kaç örnek verelim:
- Diyelim ki BSAC eğitimli bir Scuba dalışçısınız. Her dalış için micromort üniteniz 5’tir. Her dalış için bu sayı 5 artar ve 200.000 kez dalarsanız ölmeniz kesindir. Bir milyon kez dalarsanız 5 kez ölürsünüz. Eğer BSAC eğitimli bir dalgıç değilseniz bu risk 10’a çıkar. Vaay ne kadar riskli diyorsanız devam edin.
- Eğer hamileyseniz ve doğum planlıyorsanız vaginal doğum için ölüm riskiniz 120 micromort, sezeryan doğum için 170 micromortdur. Tam anlamadınız mı? Biliyorum biraz karışık gibi. Devam.
- Everest dağına çıkmanın micromortu 40.000’dir. Yani bir milyon kez evereste çıkarsanız 40.000 defa ölürsünüz. Ya da 1.000.000 kişi evereste birer kez çıkarsa 40.000 tanesi ölür. Ya da Everest’e tırmanmayı huy edindiyseniz bunu sadece 24 kez yapın. Yirmibeşinci deneme ölümle sonuçlanacak.
- Arabanızı 400 km sürerseniz ölme riskiniz 1 micromort iken motorunuzu 10 km sürdüğünüzde de aynı risk altındasınız. Halbuki o çok korkulan uçak yolculuğunda aynı riske 10.000 km uçulunca ulaşır. Yani mesela havaalanına 40 km uzaktasınız ve o gün New York’a uçacaksınız diyelim. Havaalanına motorla gitmek, İstanbul’dan New York’a uçmaktan 4 kat fazla ölüm riski içerir.
- Acil olmayan bir cerrahi için alacağınız anestezi micromort riski 10’dur. Motorunuzla 100 km gezmek ile aynı risk. Normal doğum yapmaktan 12 kez güvenli. Ama bir de kronik olaylar var. Mesela sigara içmek. Nasıl oluyormuş bakalım:
- Günde 14 sigara içiyorsanız micromortunuz 10 dur. Ama bu gün başına rakamdır. Her gün bu micromort 10 daha artar. Bir yıldır sigarayı bu şekilde içiyorsanız 3650 micromort yapar. Her gün iki kadeh şarap içiyorsanız günlük micromort 1 dir. Yani Everest’e bir kez çıkacağınıza oturun 110 yıl boyunca her gün iki kadeh şarap içerek intihar edin. Risk aynı.
Peki ben bunları neden yazdım. Hastalar hep sorardı anestezi riskli mi? Ölür müyüm? vb... Evet risk 10 micromort. Yani yaklaşık 100.000 defa genel anestezi alırsanız öleceğiniz kesin. Risk bu kadar düşük. Şimdilerde neyin ne olduğunu bilen bilmeyen “meme protezleri” kanser yapar, plastik cerrahlar bunu sizden saklıyor, taktırmayın, taktığınız protezleri çıkarttırın, gibi popüler söylemler yapanlara medya yer vermeye başlayınca, hastalar da bana sorar oldu :”Ne ayak?” Ayak falan yok. Meme protezini taktırıp ömür boyu taşımanızın micromortu 0.4 dür. Yani bir kez iki kadeh şarap içip ölmeyle ömür boyu protez taşıyıp bu protez nedeniyle lenfoma olup ölme riskiniz aynıdır.
Her sabah yataktan kalktığınızda micomort riskinizin 2.4 arttığını biliyor muydunuz?
