Saçlarımız Neden Beyazlar ve Kelleşiriz?

UT Southwestern Medical Center araştırmacıları tarafından yürütülen yeni bir araştırmada direkt olarak saç çıkmasından sorumlu olan hücrelerin aynı zamanda saçların beyaz veya griye dönmesine sebep olan mekanizmadan da sorumlu oldukları tespit edildi.

Farelerde saçın büyümesine ve pigment oluşturmasına sebep olan özel hücreleri belirleyen bilim insanları, saç beyazlaması ve kellik tedavisi geliştirmeye doğru atılan büyük bir adım niteliği taşıyor şeklinde bilgi paylaştılar ve Nörofibromatoz 1. Tür adı verilen ve tümörlerin sinirlerin üzerinde gelişmesine sebep olan nadir bir genetik bozukluğu araştırırken, kazara bu ‘ata saç hücrelerine’ rastladılar. Yakın bir gelecekte saç beyazlaması ve kellik tedavi, terapi ve uygulamalarında aktif olarak kullanılabileceği düşünülen bu çalışma, ilk olarak bir takım tümörlerin nasıl oluştuğunu anlamak üzere tasarlansa da sonuçta saçların nasıl renk değiştirdiği öğrenildi ve saçları oluşturan hücrelerin kimlikleri tespi edildi ve tanılandı.

Gelecekte local bileşikler geliştirilmesi ve gerekli genlerin saç foliküllerine iletilerek kellik ve saç beyazlaması gibi kozmetik ve dermetolojik problemlerin çözülmesi planlanıyor.

Saç büyümesi ile bağlantılı, saç köklerinin dibindeki çıkıntıda bulunan deri kök hücreleriye ilişkilidir. Bunu bilinen bir şeydi ama bu deri hücrelerini saç hücrelerine dönüştüren şeyin ne olduğundan tam olarak emin değillerdi. Bu yüzden onları hedef almak veya büyümelerini teşvik etmek için bir yol bulmaya başlamamışlardı.

Fakat sinir hücreleri üzerinde tümör oluşumunu araştırırlarken, bu hücreleri bir tarafa ayıran proteini keşfettiler.

Daha çok sinir gelişimi ile ilgili olan ve daha sonra bu hücrelerin kök hücre etmeni (SCF) adı verilen bir protein üretmesine sebep olduğu fark edilen KROX20, saç köklerini yukarı çıkarıyorlar, pigment üreten melanosit hücreleri ile etkileşime girerek sağlıklı ve renkli saçlar haline geliyorlar.

Diğer bir deyişle, araştırmacılar KROX20 adı ile bilinen proteinin mevcut çalışma kapsamında saç kökü olacak olan deri hücrelerinde, ilgili genin aktifleşmesi ile sentezlendiği tespit edildi. Bu saç prekürsorları veya projenitörleri (ana kök hücreler) KROX20 sentezini takiben kök hücre faktörü denen (SCF) protein sentezleyerek, saç pigmentasyonu için zorunlu olan protein de üretmiş oluyor.

SCF proteini sentezinden sorumlu olan SCF geni, fare modellerindeki saç projenitörlerinde inaktive edildiğinde, hayvanların tüylerinin beyaza döndüğü görüldü. Buna karşın, KROX20-üretebilen hücreler ortadan kaldırıldığında farelerin tüy çıkaramadıkları ve kelleştikleri gözlemlendi.

Bunun insanlarda erkek tipi kellik ile ilişkili olup olmadığını çözmek amacıyla beyazlaşan ve incelen saçlara sahip insanlarda KROX20 ile SCF’ye bakacak olan bir proje üzerinde şimdiden çalışıyorlar.

Bu durumun sadece biz yaşlandıkça saçımızın neden değiştiği konusunda değil, ayrıca genel olarak yaşlanma konusunda da bize bir şeyler öğretmesi umuluyor. Üstelik araştırmanın, muhtemel olarak daha uzun süre genç görünmemize yardımcı olacak tedavilere yol açabilmesinin de zararı olmaz.